Główne wnioski z analizy:

• Rok 2022 był rokiem kryzysu energetycznego wywołanego agresją Rosji na Ukrainę oraz spadkiem generacji energii elektrycznej w Europie ze źródeł wodnych i jądrowych. W połączeniu z wahaniami zapotrzebowania, podaży i cen surowców wywołanymi pandemią COVID-19, znacząco wpłynęło to na wzrost cen energii na rynkach hurtowych UE – do poziomu 400 euro/MWh.
• W Europie, w tym w Polsce, radykalnie ograniczono import surowców energetycznych z Rosji, co było i jest ważne dla zmniejszenia dochodów Rosji, z których finansowana jest wojna w Ukrainie. Zwiększył się jednak import surowców z innych kierunków.
• Uzależnienie Polski od importu energii rośnie i w 2021 r. wyniosło rekordowe 43% (10 lat wcześniej było to 31%). Koszt importu paliw kopalnych w 2022 r. osiągnął rekordowy poziom 193 mld zł (w 2021 r. były to 102 mld zł).
• W wyniku spadku wydobycia krajowego węgla energetycznego, import tego surowca osiągnął rekordowy poziom 16,9 mln ton. Ograniczenia podażowe węgla energetycznego, jego rosnąca cena oraz wysoki koszt operacyjny, a także malejąca dyspozycyjność elektrowni węglowych spowodowały, że produkcja energii elektrycznej z węgla kamiennego spadła o 4,7 TWh (-6% r/r).
• Niespotykane dotąd ceny gazu wymusiły również zmniejszenie produkcji elektrowni gazowych o 4 TWh (-25% r/r). Zmniejszona produkcja elektrowni konwencjonalnych wynikała również ze wzrostu produkcji z OZE: z fotowoltaiki o 4 TWh (+102% r/r) oraz z farm wiatrowych o 3 TWh (+19% r/r).
• Bezpieczeństwo polskiego systemu energetycznego z roku na rok pogarsza się. W 2022 r. odnotowano najniższą od ponad dekady moc JWCD (jednostek wytwórczych centralnie dysponowanych) i największe ubytki mocy, co przełożyło się na najniższą od 7 lat rezerwę mocy – 1,4 GW (ok. 6%).
• W ubiegłym roku emisje gazów cieplarnianych w Polsce wzrosły o 0,3% w stosunku do 2021 r. Nasz kraj zajmuje 7. miejsce na świecie pod względem jednostkowej emisyjności całej gospodarki (2,84 tony CO2/toe).
• Jednostkowa emisja CO2 sektora elektroenergetyki wyniosła w 2021 r. 750 kg CO2/MWh, plasując nas na przedostatnim miejscu w UE. Spadek emisji sektora w latach 2005–2022 wynosi zaledwie 12%.

Rozdział 1. Energia w Polsce

• 85% końcowego zużycia energii w Polsce jest pokrywane przez paliwa kopalne.
• 45% zużywanej energii pochodzi z węgla: 36% z węgla kamiennego i 9% z węgla brunatnego.
• 10% energii pochodzi ze źródeł odnawialnych, z czego aż 8% z biomasy (drewna). Energia wodna, fotowoltaika, energia wiatrowa, geotermalna i otoczenia pokryły łącznie 2% potrzeb energetycznych.
• Na przestrzeni dekady widoczny jest spadek udziału węgla (-8 p.p) i ropy naftowej (-2 p.p.), wzrósł natomiast udział gazu ziemnego (+3 p.p.) i energii odnawialnej (+6 p.p.).

• W 2022 r. polskie PKB (w cenach bieżących) wzrosło szacunkowo o 4,9%, a zużycie energii elektrycznej spadło o 1,9%.
• Od lat w Polsce obserwowany jest decoupling (rozdzielenie zależności) wzrostu gospodarczego od zapotrzebowania na energię elektryczną – w ciągu 10 lat PKB (w cenach stałych) wzrosło o 28%, przy wzroście zużycia energii elektrycznej o 10,7%

• Polskie redukcje emisji gazów cieplarnianych względem 1990 r. wynoszą 15,7%. Od 2005 r. (rok rozpoczęcia systemu handlu uprawnieniami do emisji) jest to jednak tylko 1%.
• Średnia unijna redukcja emisji od 1990 r. do 2021 r. wynosi 29%. Względem 2005 r. spadek ten wyniósł 23,8%.
• Na przestrzeni trzech poprzednich dekad Niemcy zredukowały emisje gazów cieplarnianych o 38,7%. Jeszcze lepszymi (względnymi) wynikami mogą pochwalić się Czechy (-39,8%) oraz Słowacja (-44,4%).

• Od lat obserwowany jest wzrost zużycia energii całkowitej w polskiej gospodarce. Na przestrzeni lat 2012‒2021 krajowe zużycie wzrosło o 12% (495 PJ).
• Jednocześnie zmniejsza się krajowa podaż energii pierwotnej – głównie przez spadek wydobycia surowców energetycznych i powolny rozwój OZE. W ciągu analizowanych 10 lat podaż spadła o 14% (-410 PJ).
• Oznacza to rosnącą zależność polskiej gospodarki od importu energii zza granicy.

• Uzależnienie importowe jest zdefiniowane jako stosunek energii importowanej do końcowego zużycia.
• Od lat największe uzależnienie importowe obserwowane jest w przypadku ropy naftowej: 96–97% zużywanej w Polsce ropy naftowej pochodzi z importu.
• W 2022 r. szacunkowe uzależnienie importowe w przypadku gazu ziemnego wyniosło 78%, tj. 4 p.p. mniej niż w 2021 r. Niemniej jednak wzrosło ono w ciągu 10 lat o 8% (o 6 p.p.).
• Uzależnienie importowe w przypadku węgla kamiennego w 2022 r. wyniosło 19% (szacunek Forum Energii). Oznacza to spadek o 1–2 p.p. względem 2021 r. W ciągu 10 lat wzrosło ono jednak o jednak o 18 p.p.
• Łączne uzależnienie polskiej gospodarki od importu energii wyniosło 43% w 2021 r. W 2013 r. było to 32%.

• W 2022 r. wartość importu surowców energetycznych w Polsce wyniosła 193 mld zł. Względem wcześniejszego roku oznacza to wzrost o 117% (104 mld zł).

• Prawie połowę tej kwoty (48%) stanowił import gazu ziemnego (93 mld zł), a 38% to koszty zakupu ropy naftowej (74 mld zł). Koszt importu węgla wyniósł 26 mld zł, stanowiąc 13% wydatków na import surowców.
• W 2022 r. wartość importu surowców z Rosji zmniejszyła się względem 2021 r. o 9,2 mld zł, zmniejszył się również udział tego kraju w całkowitych wydatkach na import – z 57% do 25%. Pomimo tego Rosja pozostała największym beneficjentem uzależnienia Polski od importu, zyskując w 2022 r. 48,6 mld zł.
• Po 14% wartości importu popłynęło do Niemiec (27,1 mld zł) i USA (26,4 mld zł), 12% przyjęła Arabia Saudyjska (23,6 mld zł), a 35% pieniędzy przekazano do pozostałych państw, głównie do Kataru, Norwegii, Kazachstanu, Wielkiej Brytanii i Australii.

Rozdział 2. Krajowy system elektroenergetyczny

Bilans krajowy

• 178,8 TWh wyniosła w 2022 r. produkcja energii elektrycznej brutto – 0,5% mniej niż rok wcześniej oraz 8,7% więcej niż 10 lat temu.
• Zapotrzebowanie na energię elektryczną brutto wyniosło 177,1 TWh – 1,9% mniej niż w 2021 r. oraz 10,7% więcej niż w 2013 r.
• Po raz pierwszy od 7 lat Polska była eksporterem netto energii elektrycznej – eksport wyniósł 1,68 TWh.

• W 2022 r. import energii elektrycznej wyniósł 15,24 TWh, natomiast eksport 16,92 TWh. Saldo wymiany z zagranicą wyniosło -1,68 TWh.
• Eksport energii elektrycznej był najwyższy od 2013 r. głównie ze względu na niższe ceny na rynku hurtowym w Polsce. Wynikało to z niższych kosztów krańcowych produkcji energii elektrycznej z węgla w Polsce niż z gazu ziemnego w krajach sąsiednich (nawet po uwzględnieniu wysokich cen uprawnień do emisji CO2).

• Polska od lat importuje energię elektryczną z Niemiec, północy (Szwecja, Litwa) i Ukrainy, natomiast eksportuje na południe – do Czech i Słowacji.
• Największą średnioroczną moc wymiany transgranicznej obserwowano z Niemiec (923 MW) do Czech (995 MW).
• Połączeniami stałoprądowymi (ze Szwecją i Litwą) od lat importowanych jest średnio 400–600 MW.
• Średnioroczny eksport wyniósł w 2022 r. 105 MW.
• Najwyższy w ostatnich latach średni import energii był obserwowany w 2020 r. i wyniósł 1 466 MW. To wartość równoważna pracy ok. 1,5 najnowszego bloku w Kozienicach.

• W 2022 r. odnotowano piąty najniższy poziom rezerwy mocy w systemie elektroenergetycznym – 1,4 GW. Jest to również najniższa wartość od 7 lat.
• Moc osiągalna w systemie wzrosła do 60 GW w grudniu 2022 r., a średniorocznie wyniosła 57,4 GW.
• Średnio 52% mocy osiągalnej stanowiły ubytki – 13,5% to niezdolne do pracy JWCD, pozostałe 38,5% to niedyspozycyjne nJWCD oraz niepracujące OZE.

• Moc dyspozycyjna JWCD spadła do najniższej od co najmniej 10 lat wartości 20,4 GW. Oznacza to, że udział mocy JWCD w mocy osiągalnej w systemie spadł z 56% w 2013 r. do niecałych 36% w roku 2022.

• Poprzez elektryfikację ogrzewania, transportu oraz wzrost liczby klimatyzatorów system elektroenergetyczny będzie poddawany coraz większemu obciążeniu.
• W 2022 r. sprzedano rekordową liczbę pomp ciepła (ponad 200 tys.) oraz odnotowano najwyższą jak dotąd liczbę samochodów elektrycznych (BEV i PHEV) na polskich drogach – ponad 60 tys.

• Dynamicznie rośnie również powierzchnia klimatyzowana w gospodarstwach domowych. Według szacunków Forum Energii w 2018 r. przekroczyła ona 20 mln m2.
• Wzrost liczby samochodów elektrycznych, pomp ciepła i powierzchni klimatyzowanej wyniósł odpowiednio: 62%, 119% i 37% r/r.

Moce osiągalne

• 60,0 GW wyniosła moc osiągalna na koniec 2022 r. To o 5,4 GW więcej niż rok wcześniej.
• Do 38,3% (z 32%) wzrósł udział mocy w OZE.
• Pod koniec 2022 r. moc OZE przekroczyła moc elektrowni na węgiel kamienny. Fakt ten ma znaczenie czysto symboliczne, jako że charakterystyka pracy i funkcje pełnione przez te źródła w systemie są zupełnie inne.
• Za ponad połowę mocy OZE odpowiada fotowoltaika (53%). Moce wiatrowe stanowią 40%.

• W 2022 r. nie zakończono eksploatacji żadnej jednostki JWCD, pomimo zgłoszenia do zamknięcia dwóch bloków elektrowni w Rybniku.
• Spadki mocy elektrowni na węgiel kamienny i brunatny wynikają z obniżenia mocy osiągalnych jednostek istniejących.
• Osiągalna moc jednostek gazowych wzrosła w 2022 r. o 0,5 GW przede wszystkim w elektroenergetyce zawodowej.
• Największy przyrost mocy – o 5,5 GW – odnotowano w OZE, a zwłaszcza w energetyce słonecznej (4,4 GW). Wzrost mocy w energetyce wiatrowej wynika w większości z realizacji inwestycji zawartych na aukcjach OZE we wcześniejszych latach.

• Moc osiągalna w źródłach konwencjonalnych od lat waha się w przedziale 32–35 GW, przy czym w ostatnim roku spadła o 0,1 GW, do poziomu 35,2 GW.
• Na przestrzeni 10 lat sumaryczna moc osiągalna wzrosła do 60 GW – o 21,4 GW, czyli o 55%.
• Moc jednostek konwencjonalnych wzrosła o 4,1 GW (+13%), gazowych o 2,8 GW (+254%). Moc w węglu brunatnym zmniejszyła się o 1,2 GW (-13%).
• Moc OZE wzrosła na przestrzeni dekady o 18,1 GW – z 4,9 GW do 23 GW (+372%).

• Na koniec 2022 r. w OZE zainstalowanych było 23 GW, co oznacza przyrost o 5,5 GW (+31% r/r).
• Moc w instalacjach fotowoltaicznych wzrosła o 4,4 GW (+58% r/r), osiągając poziom 12,1 GW. Dekadę temu nie było jeszcze w Polsce mocy pochodzących z tej technologii.
• O 1 GW wzrosła w ciągu roku moc elektrowni wiatrowych (+12% r/r). W ciągu 10 lat odnotowano wzrost o 5,7 GW (+168%).
• Rozwój OZE jest niemal w całości napędzany przez inwestycje wiatrowe i fotowoltaiczne. Mocy wodnych, biogazowych i biomasowych przybyło w ciągu dekady 0,3 GW.

• Na koniec 2022 r. moc mikroinstalacji przekroczyła 9,2 GW. Oznacza to przyrost o ponad 52% w ciągu roku.
• Na tę moc składa się ponad 1,2 mln instalacji prosumenckich (+41,7% r/r). Instalacje fotowoltaiczne stanowią 99,98% z nich.

• Szacowana łączna produkcja energii elektrycznej w mikroinstalacjach to ok. 7,4 TWh.
• Dzięki rozwojowi energetyki obywatelskiej ok. 1,8 TWh energii elektrycznej (ok. 1% krajowej produkcji) nie musiało zostać przesłane przez KSE.
• Prosumenci wprowadzili do sieci 5,5 TWh energii elektrycznej. Odpowiada to 3,1% krajowej generacji.

Produkcja

• 70,7% wyniósł udział węgla w produkcji energii elektrycznej brutto w 2022 r. (o 1,7 p.p. mniej niż w 2021 r.).
• Po raz pierwszy produkcja z OZE przekroczyła 20% miksu – wyniosła 20,6% dzięki rekordowej produkcji na poziomie 36,8 TWh oraz zmniejszonemu o 1,9% zapotrzebowaniu na energię elektryczną.
• Produkcja energii z gazu ziemnego osiągnęła najniższy poziom od 2017 r. ze względu na rekordowo wysokie ceny gazu na światowych giełdach.
• Produkcja energii z fotowoltaiki podwoiła się względem 2021 r. i wyniosła 8,0 TWh.
• Jednostki gazowe i opierające się na węglu kamiennym zanotowały najniższe w historii współczynniki wykorzystania mocy.

• Produkcja z gazu ziemnego spadła o 4 TWh (-25% r/r), a z węgla kamiennego o 4,7 TWh (-6% r/r). Jest to wynik wysokich cen tych paliw oraz zwiększonej produkcji z OZE przy obniżonym zużyciu energii elektrycznej.
• Produkcja z węgla brunatnego wzrosła o 1,3 TWh (+3% r/r).
• Wśród źródeł odnawialnych najbardziej dynamicznie rosła generacja energii elektrycznej z fotowoltaiki (+102% r/r, +4 TWh), a największy spadek odnotowano w źródłach biomasowych (-11% r/r, -0,5 TWh). Wynika to m.in. z odcięcia dostaw paliwa z Białorusi.
• Produkcja z farm wiatrowych zwiększyła się o 19% r/r (+3,1 TWh). Jest to o 7 p.p. więcej niż wynikałoby z samego wzrostu mocy, dzięki korzystniejszym warunkom pogodowym w 2022 r.
• Elektrownie szczytowo-pompowe były wykorzystane w rekordowym stopniu, o 38% częściej niż w 2021 r.

• Krajowa produkcja energii elektrycznej wyniosła 178,8 TWh brutto. To o 0,5% mniej niż rok temu.
• Na przestrzeni 10 lat generacja energii elektrycznej wzrosła o 8,7% (ze 164,4 TWh w 2013 r.).
• Produkcja ze źródeł konwencjonalnych spadła o 4% – ze 146,9 TWh w 2013 r. do 140,9 TWh w 2022 r. Spadki produkcji odnotowano z węgla kamiennego (-0,9 TWh, tj. -1%) oraz brunatnego (-9 TWh, tj. -16%), wzrosła natomiast produkcja ze źródeł gazowych (o 7,3 TWh, tj. o 169%).
• Generacja z OZE wzrosła o 117%, z 17 TWh w 2013 r. do 36,8 TWh w 2022 r.

• W 2022 r. wyprodukowano 36,8 TWh energii elektrycznej z OZE – to o 20% więcej niż w 2021 r.
• Za ponad połowę produkcji z OZE (53%) w 2022 r. odpowiedzialna była energetyka wiatrowa, udział fotowoltaiki wyniósł 22%, a biomasy 12%.
• Największy wzrost, poza fotowoltaiką, odnotowano w generacji z elektrowni wiatrowych – o 222%. To wzrost z 6 TWh w 2013 r. do 19,4 TWh w 2022 r. Spadek odnotowano we współspalaniu biomasy (o 57%) oraz w generacji wodnej (o 19%).

Ceny energii elektrycznej

• Rok 2022 był najdroższym w historii na europejskich giełdach energii elektrycznej.
• W trzecim kwartale 2022 r. rekordowe poziomy cen wywołała napięta sytuacja w europejskich systemach elektroenergetycznych. Susza we Francji dodatkowo zredukowała, i tak niską ze względu na remonty, generację z reaktorów jądrowych. Wprowadzono embargo na rosyjski węgiel, a trzy z czterech nitek Nord Stream zostały zniszczone. W połączeniu z wcześniejszym wyłączeniem przesyłu gazu Jamałem, spowodowało to wzrost cen surowca na giełdzie TTF do ponad 340 euro/MWh.
• Spadek cen na giełdzie pod koniec 2022 r. wynika przede wszystkim ze spadku cen na europejskich giełdach cen gazu ziemnego, który w większości państw UE wyznacza ceny energii elektrycznej.
• Polska, posiadając mniejszy udział energetyki gazowej w swoim miksie, okazała się rynkiem tańszym niż większość sąsiadów, nie licząc Szwecji, która ma swój miks oparty o źródła jądrowe i wodne.

• Od lat ceny energii elektrycznej dla gospodarstw domowych w Polsce są jednymi z najniższych (nominalnie) wśród krajów sąsiednich.
• Uwzględniając wszystkie podatki i daniny, w trzecim kwartale 2022 r. cena energii elektrycznej w Polsce wynosiła 14,7 eurocenta/kWh, to o 55,8% mniej niż Niemczech i 16,2% mniej niż w Słowacji.
• Cena energii elektrycznej dla gospodarstw domowych jest kształtowana w dużej mierze przez politykę podatkową i regulacyjną państwa. Nie jest prostym odzwierciedleniem hurtowych cen energii na giełdzie.

• Po odliczeniu podatku VAT oraz wszystkich możliwych do odzyskania podatków i danin, średnia cena energii elektrycznej dla przemysłu w Polsce wynosiła 15,57 eurocenta/kWh.
• W 2022 r. po raz pierwszy cena dla odbiorców przemysłowych była w Polsce wyższa niż dla gospodarstw domowych.
• Wzrost cen dla przemysłu (kwartał do kwartału) wyniósł w Polsce 44,3%. To więcej niż w tradycyjnie drogich Niemczech (+15,2%), jednak istotnie mniej niż w Czechach (+89,2%) czy na Litwie (+148%).
• Ceny energii dla przemysłu są bliżej skorelowane z sytuacją na giełdzie niż ceny dla gospodarstw domowych. Ich poziom przekłada się na konkurencyjność gospodarki na arenie międzynarodowej oraz na ceny produktów konsumowanych lokalnie.

Rozdział 3. Surowce energetyczne

• W 2022 r. import węgla energetycznego wyniósł 16,9 mln ton – to o 7,9 mln ton więcej niż w 2021 r.
• Po 17% importowanego węgla pochodziło z Kazachstanu i RPA, 15% przypłynęło z Kolumbii, z Rosji pochodziło jedynie 13%. Aż 37% węgla pochodziło z innych państw, głównie z Australii i Indonezji.
• W 2022 r. wyeksportowano 2,1 mln ton węgla kamiennego energetycznego. Głównymi odbiorcami były Czechy (55%), Ukraina (18%), Niemcy (12%) i Słowacja (8%).

• Według szacunków Forum Energii w 2022 r. zużycie węgla kamiennego wyniosło ok. 66 mln ton, co oznacza spadek względem poprzedniego roku o ok. 4 mln ton (-5,9% r/r).
• Import netto wzrósł o 8,5 mln ton (o 143,2%, czyli do 14,5 mln ton). Wydobycie spadło o 2,5 mln ton (o 4,4%, czyli do 52,8 mln ton). Według szacunków na hałdę odłożono zatem ok. 1 mln ton, zwiększając zapasy.
• Na przestrzeni 10 lat zużycie węgla kamiennego spadło o 13 mln ton (-16,4%), wydobycie spadło o 24,2 mln ton (-31,4%), a import netto wzrósł o 14,8 mln ton.

• Niemal połowa węgla kamiennego energetycznego (49,6%, czyli 28,9 mln ton) została została zużyta w 2021 r. na produkcję energii elektrycznej. Jedna czwarta (24,4% – 14,2 mln ton) posłużyła do produkcji ciepła.
• Gospodarstwa domowe zużyły w 2021 r. 9 mln ton (15,4%).
• Szacunkowe zużycie węgla kamiennego energetycznego spadło w 2022 r. o ok. 9% r/r (ok. 5,5 mln ton), czyli do ok. 53 mln ton.
• Zużycie węgla kamiennego energetycznego w 2021 r. względem 2020 r. wzrosło o 12,1% (6,3 mln ton), jednak udział poszczególnych kategorii kształtował się podobnie. Wzrósł jedynie udział produkcji energii elektrycznej (o 3 p.p.).
• Względem roku 2013 zużycie węgla kamiennego spadło w 2022 r. o ok. 13 mln ton (-19%).

• 44,8 mln ton węgla kamiennego zużyły elektrownie, elektrociepłownie i ciepłownie w 2022 r. To spadek o 1,8 mln ton względem 2021 r. (o 3,7%).
• W 2022 r. energetyka zawodowa zużyła 36,5 mln ton węgla, z czego 29,7 mln ton na produkcję energii elektrycznej. Elektroenergetyka przemysłowa zużyła 3,4 mln ton (w większości na ciepło – 2,8 mln ton), a ciepłownie 4,9 mln ton.
• Zużycie węgla spadło w każdej kategorii zużycia, jednak najbardziej na produkcję ciepła w jednostkach zawodowych (-9,1%; -0,7 mln ton).
• Około 1/3 węgla kamiennego (32,4%, czyli 14,5 mln ton) została zużyta w produkcji ciepła. Pozostałe 67,6% (30,3 mln ton) posłużyło do produkcji energii elektrycznej.

• W 2022 r. import gazu ziemnego (zarówno rurociągami, jak i LNG) wyniósł 15,4 mld m3, czyli o 3,1 mld m3 (-17% r/r) mniej niż w roku poprzednim.
• 29% importowanego gazu ziemnego pochodziło z Niemiec. Pozostałe istotne kierunki importu to USA (23%), Rosja (19%) i Katar (15%).
• Import gazu ziemnego z USA wzrósł o 118% względem poprzedniego roku, a z Rosji spadł o 72%.
• W 2022 r. wyeksportowano 0,6 mld m3 gazu ziemnego. Ponad 2/3 eksportowanego gazu (67%) popłynęło do Ukrainy. Pozostałe 33% trafiło głównie do Niemiec (15%) i Czech (12%).
• Import LNG stanowił rekordowe 40% (6,2 mld m3 po regazyfikacji) importu paliwa gazowego. Głównymi dostawcami były USA (55%) i Katar (37%).

• Według szacunków w 2022 r. zużycie gazu ziemnego spadło względem poprzedniego roku o 3,6 mld m3 (-17% r/r) – do 17,4 mld m3 ekwiwalentu gazu wysokometanowego.
• Import netto spadł o 3,4 mld m3 (o 19,4% do 14 mld m3). Wydobycie według szacunków pozostało na niezmienionym poziomie (4,4 mld m3), zatem zapasy wzrosły o 0,5 mld m3. Pod koniec 2022 r. wypełnienie magazynów wyniosło rekordowe 96,55%.
• Na przestrzeni 10 lat zużycie gazu ziemnego wzrosło o 1,4 mld m3 (+8,6%), wydobycie spadło o 0,6 mld m3 (-11,2%), a import netto wzrósł o 2,3 mld m3 (+19,6%).

• Krajowa produkcja gazu wysokometanowego nieznacznie maleje. W 2021 r. pozyskano 2,7 mld m3, przy czym 63% pochodziło z wydobycia, a pozostałe 37% z odazotowania gazu zaazotowanego.
• Krajowa produkcja gazu zaazotowanego również nie odbiegała od wieloletniego trendu. W 2021 r. pozyskano 3,8 mld m3, przy czym 95% pochodziło z wydobycia, a 5% z mieszalni gazu (z przekształcenia gazu wysokometanowego).

• Największym konsumentem gazu w Polsce jest przemysł, który w 2021 r. był odpowiedzialny za 41% krajowego zużycia. Od lat sektor ten jest odpowiedzialny za 41–48% krajowego zapotrzebowania.
• Gospodarstwa domowe były w 2021 r. odpowiedzialne za 1/4 polskiego zużycia gazu ziemnego (191,2 PJ).
• Największy wzrost zużycia gazu w 2021 r. względem 2020 r. odnotowano w gospodarstwach domowych: o 30,3 PJ (+19% r/r) i u pozostałych odbiorców – o 17,7 PJ (+24% r/r).
• Szacunkowe zużycie gazu ziemnego spadło w 2022 r. o ok. 12% (ok. 88 PJ) do ok. 630 PJ.
• Względem 2013 r. zużycie gazu ziemnego wzrosło o ok. 55 PJ (o 10%).

• Elektrociepłownie i ciepłownie w 2022 r. zużyły 117,3 PJ gazu ziemnego. To spadek o 32,4 PJ względem 2021 r., czyli o 21,7%.
• 55,3% (64,9 PJ) zostało zużyte na produkcję ciepła. Pozostałe 44,7% (52,5 PJ) posłużyło do produkcji energii elektrycznej.
• Względem roku 2021, w którym udział energii elektrycznej do ciepła był zbliżony do proporcji 2:1, oznacza to spadek produkcji energii elektrycznej, będącej w elektrociepłowniach produktem ubocznym, przy pokryciu potrzeb cieplnych.
• Większość redukcji zużycia gazu w elektroenergetyce i ciepłownictwie dotyczyła produkcji energii elektrycznej w EC zawodowych (-40% r/r) oraz w EC przemysłowych (-19% r/r), głównie na ciepło (-27% r/r).

• W 2022 r. import ropy naftowej do Polski wyniósł 25,1 mln ton, czyli 1,8 mln ton (+8% r/r) więcej niż w roku poprzednim.
• Pomimo zmniejszenia importu z Rosji o 15% r/r, kraj ten pozostał dominującym kierunkiem importu: 47% (11,7 mln ton) importowanego surowca. Reszta pochodziła z Arabii Saudyjskiej (28% – 7,1 mln ton), Norwegii (11% – 2,8 mln ton) i Wielkiej Brytanii (6% – 1,5 mln ton).
• Polska niemal nie eksportuje ropy naftowej. Jedyny, nieznaczny strumień (0,2 mln ton) popłynął w 2022 r. do Niemiec.

• Od trzech lat utrzymuje się trend powolnego spadku zużycia ropy naftowej w Polsce, które w 2021 r. wyniosło 24,8 mln ton (0,8 mln ton mniej niż w 2020 r.).
• Import netto spadł o 1,3 mln ton (do 23,4 mln ton). Krajowe wydobycie pozostało na niezmienionym poziomie (0,9 mln ton), zatem z zapasów pobrano 0,4 mln ton.
• Na przestrzeni dekady 2012–2021 zużycie ropy naftowej spadło o 0,4 mln ton (-2%), wydobycie wzrosło o 0,2 mln ton (+31%), a import netto spadł o 1 mln ton (-4%).

• W 2022 r. każdy z surowców energetycznych zaliczył na każdej giełdzie wielokrotnie poprawiany rekord.
• W największym stopniu dotyczy to gazu ziemnego na europejskiej giełdzie TTF (a zatem i na skorelowanej z nią polskiej TGE). Mniejsze wzrosty (lecz wciąż rekordowe) odnotowano na amerykańskiej Henry Hub.
• Rynek europejski został najmocniej dotknięty konsekwencjami wahań cenowych, ze względu na największe uzależnienie importowe od surowców z Rosji, które zostało dynamicznie zredukowane przez zmianę podejścia do tego partnera oraz sankcje nałożone na ropę, gaz i węgiel.
• Duże znaczenie dla nastrojów na rynku miały również czynniki nieprzewidywalne, takie jak wybuch trzech z czterech nitek Nord Stream.
• Względem końca 2021 r., w grudniu 2022 r. polski węgiel (PSCMI1) był droższy o 106%, a europejski (ARA) o 143%.
• Względem (i tak bardzo drogiego) grudnia 2021 r., na koniec 2022 r. gaz ziemny na giełdzie polskiej (TGE).

Rozdział 4. Wpływ na klimat. Emisje

• W 2021 r. Polska była na 7. miejscu (-1 r/r) na świecie pod względem emisyjności zużycia energii pierwotnej.
• Najbardziej emisyjną gospodarkę miała RPA (3,25 ton CO2/toe). Polska z wynikiem 2,84 ton CO2/toe (-0,01 r/r) uplasowała się zaraz za Chinami (2,85 ton CO2/toe). Dla porównania: gospodarka brytyjska emitowała o 27% mniej niż Polska (2,06 ton CO2/toe), a francuska o 55% mniej (1,28 ton CO2/toe).
• W 2021 r. Polska była na 7. miejscu (-1 r/r) na świecie pod względem emisyjności zużycia energii pierwotnej.
• Najbardziej emisyjną gospodarkę miała RPA (3,25 ton CO2/toe). Polska z wynikiem 2,84 ton CO2/toe (-0,01 r/r) uplasowała się zaraz za Chinami (2,85 ton CO2/toe). Dla porównania: gospodarka brytyjska emitowała o 27% mniej niż Polska (2,06 ton CO2/toe), a francuska o 55% mniej (1,28 ton CO2/toe).

• Emisyjność produkcji energii elektrycznej w 2021 r. w Polsce wyniosła 750 kg CO2/MWh i była jedną z najwyższych w UE.
• Tak wysoka emisyjność ma i będzie miała wpływ na przemysł, m.in. ze względu na rosnącą wagę śladu węglowego w produkcji przemysłowej, który należy raportować. Przy wysokich cenach uprawnień do emisji CO2 istotnie zwiększa się również koszt generacji energii elektrycznej, co może przełożyć się na wysokie ceny energii elektrycznej na rynku hurtowym.

• Pomimo redukcji emisji gazów cieplarnianych o 40,6% (względem roku 1990), polska energetyka jest (i zawsze była) jedną z najbardziej emisyjnych w Unii Europejskiej.
• Średnia unijna redukcja od 1990 r. do 2021 r. wynosi 45%. Największym sukcesem w tej kwestii może pochwalić się Dania, gdzie redukcje emisji gazów cieplarnianych z elektroenergetyki sięgają aż 81%. Należy jednak brać pod uwagę, że ze względu na wielkość, położenie i połączenie z sąsiadami, nie jest to kraj referencyjny wobec Polski.

• W 2021 r. najwięcej emisji pochodziło z produkcji energii elektrycznej i ciepła: 152,3 mln ton CO2eq, tj. 37,7% (+2,6 p.p. r/r) łącznych emisji brutto.
• Transport i przemysł były odpowiedzialne za odpowiednio 68,2 (16,9%; b.z.) i 63,4 mln ton CO2eq (15,7%; -0,8 p.p. r/r).
• Gospodarstwa domowe wyemitowały 34,4 mln ton gazów cieplarnianych (8,5%; -0,5 p.p.).
• Emisje z rolnictwa wyniosły 33,7 mln ton CO2eq (8,3%; -0,8 p.p.).

• Według szacunków Forum Energii w 2022 r. emisje brutto w Polsce wzrosły względem 2021 r. o 0,3% i utrzymują się na poziomie powyżej 400 mln ton CO2eq. W 2022 r. wyniosły ok. 403 mln ton CO2eq.
• Użytkowanie gruntów, zmiana użytkowania gruntów i leśnictwo (LULUCF) odpowiedzialne były za pochłonięcie ok. 21 mln ton ekwiwalentu CO2, obniżając emisje netto do ok. 381 mln ton CO2eq.
• Względem roku 1990 (rok referencyjny dla Unii Europejskiej) polskie emisje brutto spadły o 15,4%.
• Względem roku 2005 (rok wprowadzenia systemu handlu uprawnieniami do emisji) polskie emisje brutto spadły o 0,7%.

• Według szacunków w 2022 r. emisje z elektrowni i elektrociepłowni spadły względem wcześniejszego roku o 0,9% – do 151 mln ton CO2eq.
• Emisje gazów cieplarnianych z ciepłowni wzrosły szacunkowo o 0,1% do 11,1 mln ton CO2eq.
• Względem roku 1990 emisje z elektrowni i elektrociepłowni spadły o 25,2%, a z ciepłowni o 73,1% (głównie ze względu na spadek zapotrzebowania w przemyśle i modernizowanych systemach ciepłowniczych).
• Dla roku 2005 redukcje emisji wynoszą odpowiednio: -11,5% oraz -14,9%.

• Za 64% emisji CO2 z energetyki w 2022 r. odpowiedzialny był węgiel kamienny (95,5 mln ton CO2; -4% r/r).
• Z węgla brunatnego pochodzi 32% emisji (48,2 mln ton CO2; +10% r/r).
• Produkcja energii elektrycznej i ciepła z paliw gazowych wiązała się z emisją 6,5 mln ton CO2 (-22% r/r).
• W ciągu 10 lat emisje związane z produkcją energii elektrycznej i ciepła spadły o 12%.
• W trakcie dekady emisje z węgla brunatnego spadły o 20% (-12,4 Mt CO2), a z węgla kamiennego o 12% (-12,7 Mt CO2). Wzrosły natomiast emisje z gazu – o 142% (+3,8 Mt CO2).

• Całkowite emisje CO2 Polski wyniosły w 2021 r. 401,27 mln ton, przy czym 48% z nich objęto europejskim systemem handlu emisjami (EU ETS).
• Wśród elektrowni zawodowych i elektrociepłowni systemem ETS objęto 135 mln ton CO2 (96% wszystkich emisji z tego sektora). Dla ciepłowni wskaźnik ten wynosi 56% – 6 mln ton CO2 podlegało w 2021 r. systemowi ETS.
• 79% emisji przemysłowych było objętych systemem ETS – 50 mln ton CO2.

​​​​​​​Tytuł analizy: "Transformacja energetyczna w Polsce. Edycja 2023"